Elektrownia PAKS

Elektrownia jądrowa Paks (węg. Paksi atomerőmű) – czynna elektrownia jądrowa, jedyna na Węgrzech, położona koło 5 km od miasteczka Paks i 130 km na południe od Budapesztu. Posiada 4 bloki z reaktorami VVER-440 typu WWER. Produkuje ponad 52% energii elektrycznej na Węgrzech. Elektrownia Jądrowa w Żarnowcu miała być bliźniaczym obiektem, do EJ Paks. 

HISTORIA

Decyzja o budowie elektrowni jądrowej na Węgrzech została podjęta w 1966. Prace budowlane rozpoczęły się w 1968, ale w 1970 roku przerwano je, zarzucając projekt na korzyść elektrowni konwencjonalnych. Prace wznowiono w 1975, po kryzysie naftowym. Blok nr 1 był de facto trzecim węgierskim reaktorem jądrowym, uwzględniając reaktory badawcze BRR i NTR. Głównym wykonawcą projektu był radziecki Atomenergoeksport, a głównym architektem węgierski ERBE-EROTERV. Elementy bloków wykonano w państwach RWPG, głównie w ZSRR i Czechosłowacji.

Elektrownia pomyślnie przeszła europejską kampanię testów wytrzymałościowych (stress tests) zarządzonych przez Komisję Europejską po trzęsieniu ziemi i tsunami w Japonii w 2011 roku.

Wszystkie bloki posiadały pierwotnie licencję na 30 lat pracy. Operator starał się kolejno przedłużać licencję na pracę na kolejne 20 lat. W 2012 blok nr 1 uzyskał pozwolenie na pracę do 2032 roku. Dwa lata później blok nr 2 otrzymał pozwolenie na pracę do 2034. Licencję bloku nr 3 przedłużono w grudniu 2016 roku. Miesiąc wcześniej operator złożył wniosek o wydłużenie licencji bloku nr 4.

W grudniu 2015 węgierski urząd dozoru jądrowego zezwolił na rozpoczęcie eksploatacji nowych elementów paliwowych, z bardziej wzbogaconym paliwem (4,7% zamiast dotychczasowych 3,82%), co pozwoli na wydłużenie cyklu pracy wszystkich bloków z 12 do 15 miesięcy (rozumianej jako częstość wymiany paliwa).

Niemal od razu po uruchomieniu elektrowni, w latach 80. XX wieku, Węgrzy uruchomili szereg programów badawczo-rozwojowych służących polepszeniu wydajności i bezpieczeństwa reaktorów. We współpracy z Nokią, Központi Fizikai Kutatóintézet (KFKI) i Számítástechnikai és Automatizálási Kutatóintézete (SZTAKI), obie przy Magyar Tudományos Akadémia, uruchomiono symulator treningowy. Stworzono system monitorowania parametrów rdzenia reaktora (VERONA) i zbiornika ciśnieniowego. Wprowadzono monitoring środowiska i przetestowano szczelność obudowy bezpieczeństwa.

W latach 90. XX wieku, z uwagi na rozwiązanie ZSRR i przemiany ustrojowe (utrudniony dostęp do instytucji i przedsiębiorstw z byłego ZSRR; krytykowanie przez Zachód radzieckich rozwiązań w elektrowniach jądrowych; dążenie do spełnienia norm bezpieczeństwa panujących w państwach Europy Zachodniej), skupiono się na aspektach bezpieczeństwa elektrowni. Uruchomiony w tym celu projekt Advanced General and New Evaluation of Safety (AGNES) miał wdrożyć w elektrowni międzynarodowo akceptowane standardy, metodologie i symulacyjne kody komputerowe. Założenia AGNES pokazały, że generalnie projekt elektrowni jest poprawny i przyjęte konserwatywne założenia i użyte nadmiarowości przeważają nad słabymi punktami. Wyniki badań zostały zaakceptowane przez MAEA i specjalistów z krajów rozwiniętych.

Wdrażanie planu poprawy bezpieczeństwa elektrowni trwało od 1996 do 2002. W tym czasie poprawiono niezawodność systemów bezpieczeństwa, zmniejszono obciążenie eksploatacyjne niektórych elementów, wdrożono efektywniejszy system szkoleń personelu i zarządzania incydentami i awariami.

Po 2002 roku skupiono się na poprawie bezpieczeństwa reaktorów na wypadek ciężkich awarii. Do 2014 roku wszystkie reaktory wyposażono w m.in. w system umożliwiający zalewanie komory zbiornika reaktora z zewnątrz; zainstalowano pasywne autokatalityczne rekombinatory wodoru; wzmocniono basen do przechowywania wypalonego paliwa.

W 2001 roku wykonano studium wykonalności wzrostu mocy reaktorów poprzez modyfikacje turbin, obiegu wtórnego i innych zmian konstrukcyjnych. W 2009 roku zakończono zwiększanie mocy i od tego czasu wszystkie 4 bloki mają moc elektryczną brutto wynoszącą 500 MW.

ROZBUDOWA

Na początku 2014 Węgry i Rosja podpisał porozumienie międzyrządowe dotyczące rozbudowy elektrowni (tzw. Paks 2 lub Paks II) o dwa kolejne bloki przez podmioty rosyjskie (główny wykonawca: Rosatom). Bloki miałyby pracować na reaktorach VVER-1200. Projekt wyceniany na 10-12,5 miliarda euro. Rosja miała sfinansować w 80% a budowa bloków miałaby się zacząć w 2018 roku i potrwać do lat 2025-2026.

Zamówienie na rozbudowę elektrowni było przedmiotem postępowania przed Komisją Europejską z uwagi na możliwość naruszenia przepisów o konkurencyjności. 17 listopada 2016 Komisja oddaliła zarzuty uznając, że istniały uzasadnione przesłanki do nieogłaszania zamówienia publicznego, gdyż prace mogłyby być wykonane tylko przez jedną firmę na rynku.

11 marca 2014 do Komisji wpłynęła również skarga (symbol sprawy SA.38454) dotycząca finansowania projektu. 23 listopada 2015 Komisja zdecydowała o wszczęciu postępowania w tej sprawie. Do marca 2017 Komisja Europejska nadal badała sprawę na zgodność z przepisami Wspólnotowymi o udzielaniu pomocy publicznej. 6 marca komisarz Margrethe Vestager ogłosiła, że Komisja Europejska zezwoliła na realizację przedsięwzięcia, gdyż projekt owszem korzysta z pomocy publicznej, ale zgodnie z zasadami unijnymi i będzie miał ograniczony wpływ na konkurencyjność. Aby uniknąć nadmiernej koncentracji, Paks II ma być funcjonalnie i prawnie oddzielona od operatora elektrowni Paks. Elektrownia Paks II będzie musiała sprzedawać co najmniej 30% generowanej energii poprzez otwartą giełdę energetyczną. Pozostała część energii ma być sprzedawana poprzez aukcje.

Decyzji o rozbudowie elektrowni towarzyszyły protesty niektórych organizacji, jak Greenpeace Hungary i EnergiaKlub, ale też rządu Austrii.

Budową Paks II zajmuje się oddzielna państwowa spółka MVM Paks II. 30 marca 2017 węgierski urząd energii atomowej wydał licencję na budowę elektrowni Paks II (site license).

Źródło: Wikipedia